Bier proeven
Een korte uitleg
Zorg allereerst voor een rustige ruimte, met zo min mogelijk verstorende geluiden of geuren.
Neem de tijd voor het proeven en maak notities van het geheel. Zo train je je reuk- en smaakvermogen.
UITERLIJK
We beoordelen de kleur, helderheid (helder, troebel, vlokken) en schuimvorming. Van grote invloed op de kleur van bier, is de gebruikte mout. Verder kunnen andere grondstoffen, zoals suikers (bruine), hop en vruchten ook de kleur van het bier beïnvloeden. Ook de bewerkingen die het bier ondergaat bepalen ook voor een gedeelte de uiteindelijke kleur.
De kleur van mout en bier worden uitgedrukt in EBC-kleureenheden, zoals deze zijn vastgesteld door de Europese Brouwerij Conventie (European Brewery Convention). Naarmate een bier donkerder is, heeft het een hogere EBC waarde. Om je een indruk te geven van de verschillende EBC waarden behorende bij beschrijvingen van bierkleuren en biertypes, hierbij een overzicht.
Kleur | EBC Waarden | Voorbeeld Biertype |
bleek/licht blond | 6-9 | Pils |
blond/geel | 9-12 | Dortmunder |
goud | 12-20 | Tripel |
amber | 20-30 | Speciale Belge, Amber |
koper | 30-45 | Dubbel |
donker koper/bruin | 45-75 | Oud Bruin |
zeer donker bruin (doorschijnend) | 75-120 | Porter |
zwart (niet doorschijnend) | >120 | Stout |
Bier proeven – AROMA
Het ruiken is een van de belangrijkste aspecten en zegt veel over het brouwsel (gisting, ouderdom, etc.). Onder aroma verstaan we de geur via onze neus en via de mondholte. Een geur die we ervaren ontstaat door smaakstoffen die het slijmvlies van onze neus prikkelen. Sommige geur- en smaakstoffen zijn zo vluchtig dat deze al verdampt zijn tijdens of kort na het inschenken.
Mogelijke aroma’s zijn onder andere: zurig, hop, zoetig, kandij, karamel, fruitig, kruidig (b.v. koriander), zwavelig, putlucht, fenol, hogere alcoholen, muf, geoxideerd, vlak, gebrand, moutig, gistachtig, wortelachtig, karton, tarwe, esterig, bloemig.
SMAAK
Het bier wordt langzaam gedronken, even in de mond gehouden om het de gelegenheid te geven via de neusholte extra geur mee te geven, en daarna langzaam doorgeslikt. In tegenstelling tot bij wijn proeven, slikken bierproevers het bier normaliter door. Hoe hoger de temperatuur hoe meer smaakstoffen verdampen. Een koud ingeschonken biertje zal dus minder smaak hebben dan een biertje dat lauw ingeschonken is. Zodra een bier in onze mond komt wordt deze opgewarmd waardoor meer of andere smaakstoffen vrij kunnen komen. Dit is de reden waarom sommige bieren anders via onze mond smaken dan we met onze neus ruiken.
Mogelijke smaken zijn onder andere: zoet, zout, zuur, bitter, umami (hartig), geoxideerd (oud).
Om de bitterheid van een bier aan te duiden wordt de eenheid EBU of IBU gebruikt. Deze geven vrijwel dezelfde bitterheid en worden alleen op een andere manier berekend. Het aantal EBU dat een bier heeft is afhankelijk van de hoeveelheid toegevoegde alfazuren afkomstig uit de gebruikte hopsoorten en het rendement van de bitterstoffen. Dit rendement is afhankelijk van diverse factoren zoals kooktijd, pH-waarde van het wort en de hoeveelheid toegevoegde bitterstoffen.
Vaak wordt op het etiket van een bier de EBU-waarde vermeld. Over het algemeen weet je van het biertype ongeveer de bitterheid die je daarbij kunt verwachten.
Hierbij een overzicht van EBU waarden en een indicatie van hoe je de bitterheid daarbij ervaart. Nu is het zo dat de brouwer zal proberen evenwicht te verkrijgen in zijn bier en deze bitterheid te compenseren door in meer of mindere mate restsuikers achter de laten in zijn bier. Of juist niet, en dan komt het bier extra bitter over.
EBU waarde | Ervaring van bitterheid | Voorbeeld Biertype |
vrijwel niet bitter | 5-20 | Weizen |
enigszins bitter | 20-30 | Pils |
bitter | 30-40 | Pale Ale, Stout |
heel bitter | hoger dan 40 | India Pale Ale |
Bier proeven – MONDGEVOEL EN AFDRONK
Een combinatie van de onderstaande items zorgt voor de smaaksensatie, waardoor we het bier slecht, goed of zelfs uitstekend vinden. Mondgevoel is hetgeen we ervaren als een bier in onze mond verblijft. We moeten dan bijvoorbeeld denken aan sterkte, poederig, droog, metaal, koolzuur, body, koolzuurprikkeling, mondklevendheid, zeepachtig en samentrekkend. Met volheid wordt bedoeld of een bier dik of waterig overkomt.
De nasmaak is de smaak die in onze mond overblijft nadat we het bier hebben doorgeslikt. Deze smaak kan veranderen. Het bier kan uitvloeien in een andere smaak, bijvoorbeeld van zoetig naar bitterig.
De praktijk
In de praktijk leer je het beste hoe je bier kunt proeven, als je elkaar erop wijst wat de smaakaspecten zijn van het geproefde bier. Een fijn gespreksmiddel is het biersmaakwiel van Morten Meilgaard. Deze is aanvaard als de standaard voor smaakanalyse door de European Brewery Convention, de American Society of Brewing Chemists, en de Master Brewers Association of the Americas en helpt je om de zaken die je proeft te benoemen.
Tijdens een bierproeverij bij Opener komt dit aspect ruim aan bod. Een extra dimensie aan het bierproeven om dit vervolgens zelf verder te ontwikkelen.